14 thg 10, 2009

TAP BUT


Ký ức loanh quanh







Còn nhớ có lần, một anh bạn bảo tôi rằng:


“Ký ức có hình ảnh vô hình, có âm thanh vô thanh, có hoạt động bất động. Nói chung, nó có kia mà không có đây, nó còn đó nhưng đã mất rồi. Nó là thứ bất trị vì nó thống trị. Đó là loại yêu ma nghiệt súc, thà không có còn hơn. Cho dù nó đẹp hay xấu, hạnh phúc hay khổ đau, tôi vẫn không ưa. Chỉ tổ lằng nhằng.”


Tôi nghe vậy, thật trái với mình, nhưng vẫn nín thinh, vì cho rằng mỗi người mỗi ý. Nhưng tôi tò mò muốn biết lý do sâu hơn. Tôi bảo:


“Anh hãy nói rõ hơn, cụ thể hơn tôi xem nào?”


Anh ta nói:


“Ví như tôi đang nghèo khổ bất hạnh, lúc ấy ký ức giàu sang hạnh phúc sẽ quật tôi đau đớn. Nó là thứ tàn nhẫn. Còn ví như tôi đang giàu sang hạnh phúc, lúc ấy ký ức nghèo khổ bất hạnh thúc đẩy tôi kiêu căng tự hào trong khi nhớ lại. Nó là thứ tồi tệ. Tóm lại, nó chẳng được tích sự gì, chỉ tổ phiền nhiễu, làm hư người. Nó lúc nào cũng thù nghịch với trạng thái hiện tại.”


Nghe có vẻ cũng xuôi tai, tôi thăm dò thêm:


“Như thế, ký ức không có ích lợi gì à?”


“Làm hỏng ích lợi thì có.”


Tôi thầm nghĩ, anh này quả nghịch đời, nhưng phải công nhận trong một góc nhìn nhỏ nào đó, anh ta cũng có lý. Tôi nhớ lại câu của L. Byron: “Kỷ niệm hạnh phúc không còn là hạnhphúc. Kỷ niệm đau khổ là đau khổ kéo dài.” Nhưng, đó là những người không có bản lãnh và nghị lực. Giờ này, tôi phải có ý kiến với anh ta:


“Tôi không phản đối anh, nhưng tôi rất khác anh. Những ký ức tuổi thơ tôi, đến nay vẫn rõ mồn một và tôi yêu thương nó. Ký ức về một tình yêu dang dở, đến nay tôi mới thấy ánh sáng của nó. Tất cả những ký ức tốt hay xấu, hạnh phúc hay khổ đau, tôi đều tạ ơn. Tất cả đều nhờ ký ức mà tôi hoàn thiện.”


Nghe thế, anh bạn liền cười héo:


“Xin chúc mừng. Chúc mừng sự hoàn thiện của anh.”


Lạ thật, nụ cười héo và lời chúc mừng vừa thốt ra của anh ta, dường như một cú đòn trúng ngay vào mạn sườn tôi. Bởi trong tầng sâu tâm hồn tôi, ký ức vẫn gây nhiều chua chát, không tươi mát, khí khái như miệng mình nói. Những lời tôi vừa nói chưa trung thực với lòng tôi, mà ở đó có lẫn vào kinh nghiệm sách vở, có lẫn vào cả sự quyết tâm cá nhân, thậm chí cả sự lợi dụng ký ức.


Tôi cũng cười héo:


“Cảm ơn lời chúc mừng của anh.”


Anh ta nói với tôi:


“Anh nhớ rằng, anh có một ký ức tốt, đó là điều bất hạnh cho anh. Nếu anh luôn dùng nó để hoàn thiện hoặc hưởng thụ, thì ký ức ấy đã biến thành kinh nghiệm. Kinh nghiệm là gì? Kinh nghiệm là “nghiệm” lại thấy “kinh”. Tức là anh bị ném vào ký ức trong khi anh đã thoát ra. Và, anh lại thoát ra vì anh vừa bị ném vào. Rồi do thế, ký ức lại bị biến dạng để sinh ra một thứ ký ức mới. Ối trời, chả ra làm sao cả!”


Nghe anh ta, tôi lại nghĩ, là tay này ăn nói trơn tru nhưng thực ra không đúng. Tôi bèn nói:


“Từ ký ức, người ta rút ra kinh nghiệm. Làm gì có ký ức biến thành kinh nghiệm?”


“Chả có rút riếc gì cả. Kinh nghiệm là ký ức mới, nở hoa trên ký ức cũ. Tất cả mọi sự xảy ra trong cuộc sống của anh, đều là ký ức của anh. Trừ cái chết của anh, là không phải là ký ức của anh, mà là ký ức của người khác.”


À, tôi thoáng thấy chỗ nhược của anh bạn rồi. Tôi liền xoáy vào:


“Ký ức chính là đời sống đã trải qua phải không, thưa anh?”


“Phải, mà vừa lại không phải.”


“Anh không ưa ký ức, vậy là anh không ưa đời sống đã qua?”


“Phải, mà vừa lại không phải.”


“Vậy mà anh vẫn sống?”


“Phải, mà vừa lại không phải.”


“Tại sao?”


“Tại vì ưa hay không ưa cũng vẫn là đời sống. Thậm chí, ngay cả “chết” cũng vẫn là đời sống. Vừa chết vừa không chết cũng là đời sống. Tất cả đều là đời sống. Chỉ trừ ký ức.”


Tôi ngao ngán:


“Anh nói thế, tôi còn biết nói gì. Anh thuộc dạng xuất khỏi thế gian mà chân vẫn cứ ngập bùn. Tôi ái ngại cho anh.”


Đột nhiên, anh ta cười to:


“Nói chuyện với anh, tôi vỡ ra nhiều điều.”


Lúc này, tôi ngạc nhiên:


“Vỡ ra điều gì?”


“Rằng, ký ức không phải là đời sống, mà là dấu vết của đời sống. Nhưng dấu vết ấy lại sống trong đời sống. Lằng nhằng!”


“Vậy có gì mới đâu? Mà vỡ với không vỡ?”


“Có chứ. Bởi nó hướng dẫn đời sống trong tầng sâu. Lại cũng lằng nhằng.”


“Như thế, cũng chẳng có gì mới cả, mà vỡ với không vỡ?”


Anh ta cười:


“Cũng chẳng có gì mới. Đó là điều tôi vỡ. Lại lằng nhằng.”


Tôi nổi nóng:


“Vậy, ký ức là gì? Hả?”


“Là cũ. Là lằng nhằng.”


“Cũ là sao?”


“Là không ưa, không thích.”


“Không ưa là sao? Không thích là sao?”


“Là ký ức.”


Thôi, nói chuyện cùng anh bạn này như cối xay cùn. Mà “cối xay cùn” là cũ, vì thế lại là ký ức.


Tôi lật đật thoát khỏi anh ta, và…chỉ còn là ký ức.


Ngô Phan Lưu

Không có nhận xét nào: