Trâu ơi, ta bảo trâu này
Năm nay năm con Trâu, cầm tinh con Trâu, nhắc đến Trâu, tôi liên tưởng ngay tới bài “Chăn Trâu” trong sách Quốc văn Giáo Khoa Thư lớp đồng ấu, bài ấy tôi thuộc nhuyễn như cháo dinh dưỡng trẻ sơ sinh: “Ai bảo chăn trâu là khổ? – Không, chăn trâu sướng lắm chứ! Đầu tôi đội nón mê như lọng che. Tay cầm cành tre như roi ngựa, ngất ngưởng ngồi trên mình trâu, tai nghe chim hót trong chòm cây, mắt trông bướm lượn trên đám cỏ. Trong khoảng trời xanh, lá biếc, tôi với con trâu thảnh thơi vui thú, tưởng không còn gì sung sướng cho bằng!”.
Thuộc lòng tức lòng thuộc thế thôi, nhưng lúc nhỏ tôi không chăn trâu. Cả chăn bò cũng không nốt. Như thế, theo quan niệm sung sướng của bài trên, tôi hoàn toàn khổ sở, không có sướng chút nào. Cũng tiếc thật.
Lúc nhỏ, tôi không phân biệt được con trâu này khác con trâu nọ trong cùng một bầy trâu. Con nào cũng giống nhau như đúc, cũng khổng lồ, cũng mốc xì, cũng sừng to cong bạt ra sau, cặp mắt hung dữ, mũi thở phì phì như ống bễ lò rèn. Khiếp. Tôi không dám lại gần. Nhưng con bò lại dễ phân biệt con này con nọ, và dám đứng gần. Đấy là chuyện hồi nhỏ nhưng vẫn kéo dài đến bây giờ cái ấn tượng ấy. Giờ, gặp con trâu tôi vẫn sợ hơn gặp con bò. Vẫn biết nó không làm gì mình, nó hiền khô, nhưng nom tướng tá vẫn cứ sợ sợ. Vậy mà ngày xưa, ngài Lão Tử thuỷ tổ Đạo gia ưa ngồi trâu đi chơi xa. Con trâu của ngài to mập trong khi ngài gầy nhom. Ngài ngồi lưng trâu, hai chân cùng thòng một phía, ung dung tự tại. Sở dĩ tôi biết được vì nhờ tấm hình chụp tượng ngài ở viện bảo tàng Guimet (Paris). Dường như bài “Chăn Trâu” trong Quốc Văn Giáo Khoa Thư cũng phảng phất tinh thần an lạc của Ngài.
Cũng trong “Quốc văn giáo khoa thư” lớp Đồng Ấu có dạy bài “Con Trâu” như thế này: “Trâu lớn hơn bò và mạnh hơn bò. Lông đen, cứng và thưa, thỉnh thoảng có con lông trắng. Mắt lờ đờ, sừng to và cong lên. Trâu xem ra nặng nề và chậm chạp hơn bò. Tính nó thuần và hay chịu khó. Ăn uống ít, mỗi ngày chỉ vài ba nắm cỏ khô cũng đủ. Nó ưa đầm mẹp xuống nước, xuống bùn, và có thể lội qua sông qua đầm được.
Trâu dùng để cày ruộng, kéo xe, hoặc kéo che đạp mía. Thịt trâu không ngon bằng thịt bò. Da trâu dùng để bịt trống hay làm giày dép. Sừng trâu dùng làm các đồ vật như: cán dao, lược, ống thuốc…
Trâu thật là con vật có ích. Ta vẫn cho vào hạng lục súc, rất có công với con người.”
Viết đến đây, đột nhiên có câu tục ngữ liên quan đến trâu, chạy xoẹt qua óc, đó là câu: “Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết.” Xem ra câu này chưa chắc trúng. Nếu trâu bò húc nhau, một là bò chết, hai là trâu chết, ba là cả hai cùng chết, nhưng ruồi muỗi đâu có chết. Chúng bay tuốt chỗ khác, đâu có chết. Chúng quá nhỏ và bay được cơ mà. Lại một bài ca dao nói về Trâu cũng đột ngột hiện ra: “Trâu ơi, ta bảo trâu này/ Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta/ Cấy cày vốn nghiệp nông gia/ Ta đây trâu đó ai mà quản công/ Bao giờ cây lúa còn bông/ Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.” Xem ra, câu đầu cũng phải chỉnh lại chút ít. Trâu không “bảo” được, trâu phải “lùa” hoặc “dắt”. Lùa hoặc dắt nó còn chưa chịu đi, vậy bảo cái nỗi gì cơ chứ?
Lại cũng còn câu tục ngữ này nữa, đó là: “Trâu cột ghét trâu ăn”. Câu này ý muốn ám chỉ con người chứ không phải trâu. Nếu dùng cho trâu thì trật rồi. Vì con trâu cột nó sẽ bứt dây để chạy ra ăn như con trâu kia đang ăn. Nó không có ghét con trâu ăn đâu. Chỉ có con người mới ghét người khác ăn trong khi mình không được ăn. Vậy mà cứ đổ thừa cho trâu!
Ồ, tôi bỗn nhận ra mình viết bài “Trâu ơi, ta “lùa” trâu này” thiếu chủ đích, không nhất quán ý tưởng. Lung tung, lan man, vô định hướng. Thế nên phải sửa lại thể loại là “Tạp bút” thay vì “Tản văn”. Tạp bút là tạp-nhạp-bút, vậy là xứng bì xứng cốt với nội dung. Đã xứng rồi thì cứ giữ lại, không bỏ. Cảm ơn các bạn nếu có ghé mắt đọc qua. Chúc sức khoẻ năm mới. Chúc thịnh vượng năm mới.
Ngo Phan Luu
Năm nay năm con Trâu, cầm tinh con Trâu, nhắc đến Trâu, tôi liên tưởng ngay tới bài “Chăn Trâu” trong sách Quốc văn Giáo Khoa Thư lớp đồng ấu, bài ấy tôi thuộc nhuyễn như cháo dinh dưỡng trẻ sơ sinh: “Ai bảo chăn trâu là khổ? – Không, chăn trâu sướng lắm chứ! Đầu tôi đội nón mê như lọng che. Tay cầm cành tre như roi ngựa, ngất ngưởng ngồi trên mình trâu, tai nghe chim hót trong chòm cây, mắt trông bướm lượn trên đám cỏ. Trong khoảng trời xanh, lá biếc, tôi với con trâu thảnh thơi vui thú, tưởng không còn gì sung sướng cho bằng!”.
Thuộc lòng tức lòng thuộc thế thôi, nhưng lúc nhỏ tôi không chăn trâu. Cả chăn bò cũng không nốt. Như thế, theo quan niệm sung sướng của bài trên, tôi hoàn toàn khổ sở, không có sướng chút nào. Cũng tiếc thật.
Lúc nhỏ, tôi không phân biệt được con trâu này khác con trâu nọ trong cùng một bầy trâu. Con nào cũng giống nhau như đúc, cũng khổng lồ, cũng mốc xì, cũng sừng to cong bạt ra sau, cặp mắt hung dữ, mũi thở phì phì như ống bễ lò rèn. Khiếp. Tôi không dám lại gần. Nhưng con bò lại dễ phân biệt con này con nọ, và dám đứng gần. Đấy là chuyện hồi nhỏ nhưng vẫn kéo dài đến bây giờ cái ấn tượng ấy. Giờ, gặp con trâu tôi vẫn sợ hơn gặp con bò. Vẫn biết nó không làm gì mình, nó hiền khô, nhưng nom tướng tá vẫn cứ sợ sợ. Vậy mà ngày xưa, ngài Lão Tử thuỷ tổ Đạo gia ưa ngồi trâu đi chơi xa. Con trâu của ngài to mập trong khi ngài gầy nhom. Ngài ngồi lưng trâu, hai chân cùng thòng một phía, ung dung tự tại. Sở dĩ tôi biết được vì nhờ tấm hình chụp tượng ngài ở viện bảo tàng Guimet (Paris). Dường như bài “Chăn Trâu” trong Quốc Văn Giáo Khoa Thư cũng phảng phất tinh thần an lạc của Ngài.
Cũng trong “Quốc văn giáo khoa thư” lớp Đồng Ấu có dạy bài “Con Trâu” như thế này: “Trâu lớn hơn bò và mạnh hơn bò. Lông đen, cứng và thưa, thỉnh thoảng có con lông trắng. Mắt lờ đờ, sừng to và cong lên. Trâu xem ra nặng nề và chậm chạp hơn bò. Tính nó thuần và hay chịu khó. Ăn uống ít, mỗi ngày chỉ vài ba nắm cỏ khô cũng đủ. Nó ưa đầm mẹp xuống nước, xuống bùn, và có thể lội qua sông qua đầm được.
Trâu dùng để cày ruộng, kéo xe, hoặc kéo che đạp mía. Thịt trâu không ngon bằng thịt bò. Da trâu dùng để bịt trống hay làm giày dép. Sừng trâu dùng làm các đồ vật như: cán dao, lược, ống thuốc…
Trâu thật là con vật có ích. Ta vẫn cho vào hạng lục súc, rất có công với con người.”
Viết đến đây, đột nhiên có câu tục ngữ liên quan đến trâu, chạy xoẹt qua óc, đó là câu: “Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết.” Xem ra câu này chưa chắc trúng. Nếu trâu bò húc nhau, một là bò chết, hai là trâu chết, ba là cả hai cùng chết, nhưng ruồi muỗi đâu có chết. Chúng bay tuốt chỗ khác, đâu có chết. Chúng quá nhỏ và bay được cơ mà. Lại một bài ca dao nói về Trâu cũng đột ngột hiện ra: “Trâu ơi, ta bảo trâu này/ Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta/ Cấy cày vốn nghiệp nông gia/ Ta đây trâu đó ai mà quản công/ Bao giờ cây lúa còn bông/ Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.” Xem ra, câu đầu cũng phải chỉnh lại chút ít. Trâu không “bảo” được, trâu phải “lùa” hoặc “dắt”. Lùa hoặc dắt nó còn chưa chịu đi, vậy bảo cái nỗi gì cơ chứ?
Lại cũng còn câu tục ngữ này nữa, đó là: “Trâu cột ghét trâu ăn”. Câu này ý muốn ám chỉ con người chứ không phải trâu. Nếu dùng cho trâu thì trật rồi. Vì con trâu cột nó sẽ bứt dây để chạy ra ăn như con trâu kia đang ăn. Nó không có ghét con trâu ăn đâu. Chỉ có con người mới ghét người khác ăn trong khi mình không được ăn. Vậy mà cứ đổ thừa cho trâu!
Ồ, tôi bỗn nhận ra mình viết bài “Trâu ơi, ta “lùa” trâu này” thiếu chủ đích, không nhất quán ý tưởng. Lung tung, lan man, vô định hướng. Thế nên phải sửa lại thể loại là “Tạp bút” thay vì “Tản văn”. Tạp bút là tạp-nhạp-bút, vậy là xứng bì xứng cốt với nội dung. Đã xứng rồi thì cứ giữ lại, không bỏ. Cảm ơn các bạn nếu có ghé mắt đọc qua. Chúc sức khoẻ năm mới. Chúc thịnh vượng năm mới.
Ngo Phan Luu
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét