CẢM TÍNH
Chuyến xe Sài Gòn-Đà Nẵng, tôi ngồi giữa hai cụ ông.
Cụ bên phải, tân cổ giao duyên: bà ba cổ bâu, nút thắt con bọ, khoác vét-tông xám, chân giày da, nón cối lá cọ, hút tẩu, tóc trắng như mây, râu ria trời sinh sao để vậy, đặc biệt không còn một cái răng nào. Nụ cười của cụ, trông ngồ ngộ, êm như nhung. Có lẽ răng là vật cứng nên không răng tạo cảm tưởng êm chăng? Cụ cười giống trẻ nít quá chừng. Tôi nhận định: Cụ này hiền.
Nhưng, cụ ông ngồi bên trái, không như thế. Cụ diện sơ mi rằn, quần tây, giày hạm đội, kính râm, râu ria nhẵn thín, răng giả trắng đến lóa, tóc chưa nhuộm lại, vì chân tóc lộ trắng đến một phân, khuôn mặt dày dạn, nếp nhăn rối rít, sâu như dao xẻ. Hình thức ấy không lừa được tôi, tôi quyết rằng cụ này còn cao tuổi hơn cụ kia. Tôi đánh hơi được mùi ác từ cụ này bay ra.
Tôi nhích xa cụ này để sát gần cụ kia.
Xe vẫn tốc độ cao, tôi lơ đãng nhìn ra cửa xe, bỗng nhớ đến bà cụ Rin trong truyện ngắn Kể về núi Narayama của Sichiro Fukazawa Nhật Bản. Bà cụ Rin đã bí mật dùng đá ghè hai hàm răng, bà đập gãy từng chiếc một, vì già nua mà còn răng nhiều như thế là một điều nhục đối với con cháu và xóm giềng! Bỗng dưng, tôi mất thiện cảm với ông cụ hiện đại này. Cái ác cảm như mây, phình to, trôi giạt lung tung. Tôi thoáng thấy cụ này bóc kẹo Chewing-gum nhai chóc chách, thì đám mây ác cảm kia bỗng đen sì trong tôi muốn nổi giông.
Tôi rút điếu thuốc định hút, nhưng lại thôi, không đốt. Tay vẫn nắm điêùu thuốc chưa đốt, tôi gợi chuyện với cụ không răng bên phải:
- Thưa, cụ về đâu ạ?
Cụ cười, lật đật chọc tay vào túi, lôi ra cái bật lửa gaz màu nâu đưa tôi. Tôi cầm lấy, rồi cũng cười. Hóa ra, cụ bị nặng tai, có thể điếc đặc cũng nên.
Tôi vẫn nghe nhiều người bảo rằng: Khi đã già, thì điếc lại là một điều tốt. Vì lời thị phi, tiếng độc địa, không lọt được vào tai họ, đầu óc không bị tổn thương. Đặc biệt trong phạm vi loài người, cái miệng là “độc” nhất, nhưng nó chỉ độc với đôi tai tốt, còn đôi tai điếc, cái miệng độc địa kia sẽ vô nghiệm. Cho nên người điếc lòng họ trong hơn, thanh thản hơn, họ hay cười, và họ cười coi được.
Tôi quyết chắc rằng, ông cụ hiện đại bên trái tôi, cụ ấy không điếc. Để trắc nghiệm, tôi quay sang cụ, nói vừa đủ nghe:
- Thưa, cụ về đâu ạ?
- Anh hỏi làm gì?
Cụ trả lời, mà không trả lời, giọng miễn cưỡng, lạnh lùng như nước đá, mắt vẫn dõi ra cửa xe. Có lẽ, do lăn lộn nhiều, con người đã co cứng lại, cố thủ trong lô cốt thân xác, sẵn sàng nhả đạn.
Tôi đốt thuốc, trả bật lửa cho cụ không răng. Cả hai lại cười. Có lẽ, gần cụ cách duy nhất tốt là cười. Tôi mời thuốc, cụ thò tay “nhón” một điếu. Đồng hồ tay cụ chỉ 10 giờ 5 phút. Đồng hồ xịn, tôi cười, cụ cũng cười.
Thật dễ chịu, khi giao tiếp vắng tiếng nói. Giao tiếp kiểu này, dường như không còn nằm ở ngoại vi nữa, mà đã tiến vào tâm hồn. Giờ đây, tận sâu thẳm lòng tôi, cụ rất gần gũi. Cụ răng giả bên trái tôi, đã rớt ra ngoài, biến mất.
Tôi đảo mắt nhìn khắp xe. Trong xe, đa số ngủ gà ngủ gật, nước dãi nhễu lòng thòng như tơ trời. Giá mà nước dãi này ở loài chim yến hải đảo thì xuất khẩu, nhưng ở đây thì xin vái. Một số khác thì thức với khuôn mặt mệt mỏi, nhàu nát.
Trong những chuyến xe chạy đường dài, những khuôn mặt xấu nhất, lại là những khuôn mặt phấn son nhiều nhất. Sự trang điểm chỉ đẹp khi tươi tỉnh, nhưng trang điểm để nôn thốc tháo trong bao nhựa bóng, trông lại ghê lắm!
Tôi bỗng nhớ, khi ra khỏi nhà, đứa cháu ngoại có trao tôi gói bắp rang. Nó líu lo: “Cho ông ngoại đi xe nhai.” Tôi vội lôi trong túi quần ra gói bắp rang ấy. Tôi nhai lắc cắc và mời cụ không răng bên phải cùng ăn. Nhìn thấy bắp rang, cụ cười tợn, lắc đầu nguầy nguậy. Tôi cũng cười tợn.
Nhai bắp + đứa cháu ngoại + cười, ba yếu tố ấy đã dìu tôi về tuổi thơ xa lắc ngày xưa. Thuở ấy, sáng nào đến trường, hai túi quần sọt tôi cũng đầy nhóc bắp rang. Hai bắp vế non cứ nóng hổi. Sáng lành lạnh, bụng thuộc bài, mà hai bắp vê nóng hổi, còn gì hạnh phúc bằng...
Đột ngột, chiếc xe tăng tốc, lấn lướt các xe khác. Thì ra, đằng xa phía trước, có một bà lão đứng lọt thỏm nơi mé đường đang vẫy tay tới tấp. Xe dạt vào lề, thắng lại.
Chú thanh niên phục vụ vạm vỡ, mở cửa nhanh như cắt, lao xuống như tên. Chú ẵm ngay bà cụ lên xe, đặt xuống nệm ghế trống, nhẹ nhàng như đặt một cái nồi cơm điện. Một thoáng, gợi nhớ đến hình ảnh con quạ gắp chú gà con. Chiếc xe lại lao vút. Nhiều người cười ồ. Nhiều người nhăn mặt.
Không hiểu sao, đột ngột tôi quay nhìn ông cụ răng giả hiện đại bên trái. Mép cụ hằn sâu xuống, khuôn mặt tóat vẻ khinh bỉ cùng cực. Tôi vội quay sang nhìn bà cụ vừa lên xe. Bà đang vuốt lại tóc, kiểm tra lại cúc áo. Thay vì chửi rủa chú thanh niên phụ xe, cụ lại thẹn thùng đỏ mặt. Cái nữ tính đã không già, không chết. Tôi vụt hiểu ra, ông cụ răng giả hiện đại kia đã thấy rõ điều này nơi bà cụ, và ông ta đang khinh bỉ.
Lúc này, bà cụ nhìn láo liên xung quanh, lại thẹn thùng và cười. Một nụ cười tỏa sáng trên khuôn mặt nhăn nheo.
Tôi lại quay sang ông cụ điếc đặc, không răng, tôi thấy ông cười thật trong sáng, thông cảm cho tình huống vừa rồi của cụ bà, tuyệt nhiên không chút dấu vết khinh khi.
Tôi lại nhìn sang ông cụ răng giả hiện đại lần nữa, ánh vẻ khinh bỉ nơi cụ chưa tan.
Tôi chán nản vỡ ra rằng, ông cụ răng giả hiện đại bên trái tôi, không biến mất trong tôi như tôi tưởng, mà còn thò bàn tay vô hình cào xé.
Đột nhiên, tôi ngáp dài...
Ngô Phan Lưu
Chuyến xe Sài Gòn-Đà Nẵng, tôi ngồi giữa hai cụ ông.
Cụ bên phải, tân cổ giao duyên: bà ba cổ bâu, nút thắt con bọ, khoác vét-tông xám, chân giày da, nón cối lá cọ, hút tẩu, tóc trắng như mây, râu ria trời sinh sao để vậy, đặc biệt không còn một cái răng nào. Nụ cười của cụ, trông ngồ ngộ, êm như nhung. Có lẽ răng là vật cứng nên không răng tạo cảm tưởng êm chăng? Cụ cười giống trẻ nít quá chừng. Tôi nhận định: Cụ này hiền.
Nhưng, cụ ông ngồi bên trái, không như thế. Cụ diện sơ mi rằn, quần tây, giày hạm đội, kính râm, râu ria nhẵn thín, răng giả trắng đến lóa, tóc chưa nhuộm lại, vì chân tóc lộ trắng đến một phân, khuôn mặt dày dạn, nếp nhăn rối rít, sâu như dao xẻ. Hình thức ấy không lừa được tôi, tôi quyết rằng cụ này còn cao tuổi hơn cụ kia. Tôi đánh hơi được mùi ác từ cụ này bay ra.
Tôi nhích xa cụ này để sát gần cụ kia.
Xe vẫn tốc độ cao, tôi lơ đãng nhìn ra cửa xe, bỗng nhớ đến bà cụ Rin trong truyện ngắn Kể về núi Narayama của Sichiro Fukazawa Nhật Bản. Bà cụ Rin đã bí mật dùng đá ghè hai hàm răng, bà đập gãy từng chiếc một, vì già nua mà còn răng nhiều như thế là một điều nhục đối với con cháu và xóm giềng! Bỗng dưng, tôi mất thiện cảm với ông cụ hiện đại này. Cái ác cảm như mây, phình to, trôi giạt lung tung. Tôi thoáng thấy cụ này bóc kẹo Chewing-gum nhai chóc chách, thì đám mây ác cảm kia bỗng đen sì trong tôi muốn nổi giông.
Tôi rút điếu thuốc định hút, nhưng lại thôi, không đốt. Tay vẫn nắm điêùu thuốc chưa đốt, tôi gợi chuyện với cụ không răng bên phải:
- Thưa, cụ về đâu ạ?
Cụ cười, lật đật chọc tay vào túi, lôi ra cái bật lửa gaz màu nâu đưa tôi. Tôi cầm lấy, rồi cũng cười. Hóa ra, cụ bị nặng tai, có thể điếc đặc cũng nên.
Tôi vẫn nghe nhiều người bảo rằng: Khi đã già, thì điếc lại là một điều tốt. Vì lời thị phi, tiếng độc địa, không lọt được vào tai họ, đầu óc không bị tổn thương. Đặc biệt trong phạm vi loài người, cái miệng là “độc” nhất, nhưng nó chỉ độc với đôi tai tốt, còn đôi tai điếc, cái miệng độc địa kia sẽ vô nghiệm. Cho nên người điếc lòng họ trong hơn, thanh thản hơn, họ hay cười, và họ cười coi được.
Tôi quyết chắc rằng, ông cụ hiện đại bên trái tôi, cụ ấy không điếc. Để trắc nghiệm, tôi quay sang cụ, nói vừa đủ nghe:
- Thưa, cụ về đâu ạ?
- Anh hỏi làm gì?
Cụ trả lời, mà không trả lời, giọng miễn cưỡng, lạnh lùng như nước đá, mắt vẫn dõi ra cửa xe. Có lẽ, do lăn lộn nhiều, con người đã co cứng lại, cố thủ trong lô cốt thân xác, sẵn sàng nhả đạn.
Tôi đốt thuốc, trả bật lửa cho cụ không răng. Cả hai lại cười. Có lẽ, gần cụ cách duy nhất tốt là cười. Tôi mời thuốc, cụ thò tay “nhón” một điếu. Đồng hồ tay cụ chỉ 10 giờ 5 phút. Đồng hồ xịn, tôi cười, cụ cũng cười.
Thật dễ chịu, khi giao tiếp vắng tiếng nói. Giao tiếp kiểu này, dường như không còn nằm ở ngoại vi nữa, mà đã tiến vào tâm hồn. Giờ đây, tận sâu thẳm lòng tôi, cụ rất gần gũi. Cụ răng giả bên trái tôi, đã rớt ra ngoài, biến mất.
Tôi đảo mắt nhìn khắp xe. Trong xe, đa số ngủ gà ngủ gật, nước dãi nhễu lòng thòng như tơ trời. Giá mà nước dãi này ở loài chim yến hải đảo thì xuất khẩu, nhưng ở đây thì xin vái. Một số khác thì thức với khuôn mặt mệt mỏi, nhàu nát.
Trong những chuyến xe chạy đường dài, những khuôn mặt xấu nhất, lại là những khuôn mặt phấn son nhiều nhất. Sự trang điểm chỉ đẹp khi tươi tỉnh, nhưng trang điểm để nôn thốc tháo trong bao nhựa bóng, trông lại ghê lắm!
Tôi bỗng nhớ, khi ra khỏi nhà, đứa cháu ngoại có trao tôi gói bắp rang. Nó líu lo: “Cho ông ngoại đi xe nhai.” Tôi vội lôi trong túi quần ra gói bắp rang ấy. Tôi nhai lắc cắc và mời cụ không răng bên phải cùng ăn. Nhìn thấy bắp rang, cụ cười tợn, lắc đầu nguầy nguậy. Tôi cũng cười tợn.
Nhai bắp + đứa cháu ngoại + cười, ba yếu tố ấy đã dìu tôi về tuổi thơ xa lắc ngày xưa. Thuở ấy, sáng nào đến trường, hai túi quần sọt tôi cũng đầy nhóc bắp rang. Hai bắp vế non cứ nóng hổi. Sáng lành lạnh, bụng thuộc bài, mà hai bắp vê nóng hổi, còn gì hạnh phúc bằng...
Đột ngột, chiếc xe tăng tốc, lấn lướt các xe khác. Thì ra, đằng xa phía trước, có một bà lão đứng lọt thỏm nơi mé đường đang vẫy tay tới tấp. Xe dạt vào lề, thắng lại.
Chú thanh niên phục vụ vạm vỡ, mở cửa nhanh như cắt, lao xuống như tên. Chú ẵm ngay bà cụ lên xe, đặt xuống nệm ghế trống, nhẹ nhàng như đặt một cái nồi cơm điện. Một thoáng, gợi nhớ đến hình ảnh con quạ gắp chú gà con. Chiếc xe lại lao vút. Nhiều người cười ồ. Nhiều người nhăn mặt.
Không hiểu sao, đột ngột tôi quay nhìn ông cụ răng giả hiện đại bên trái. Mép cụ hằn sâu xuống, khuôn mặt tóat vẻ khinh bỉ cùng cực. Tôi vội quay sang nhìn bà cụ vừa lên xe. Bà đang vuốt lại tóc, kiểm tra lại cúc áo. Thay vì chửi rủa chú thanh niên phụ xe, cụ lại thẹn thùng đỏ mặt. Cái nữ tính đã không già, không chết. Tôi vụt hiểu ra, ông cụ răng giả hiện đại kia đã thấy rõ điều này nơi bà cụ, và ông ta đang khinh bỉ.
Lúc này, bà cụ nhìn láo liên xung quanh, lại thẹn thùng và cười. Một nụ cười tỏa sáng trên khuôn mặt nhăn nheo.
Tôi lại quay sang ông cụ điếc đặc, không răng, tôi thấy ông cười thật trong sáng, thông cảm cho tình huống vừa rồi của cụ bà, tuyệt nhiên không chút dấu vết khinh khi.
Tôi lại nhìn sang ông cụ răng giả hiện đại lần nữa, ánh vẻ khinh bỉ nơi cụ chưa tan.
Tôi chán nản vỡ ra rằng, ông cụ răng giả hiện đại bên trái tôi, không biến mất trong tôi như tôi tưởng, mà còn thò bàn tay vô hình cào xé.
Đột nhiên, tôi ngáp dài...
Ngô Phan Lưu
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét